trwa inicjalizacja, prosze czekac... konkursy ..konkurs

piątek, 23 grudnia 2011

Złoty ryż - czy uratuje dzieci trzeciego świata przed ślepotą?

Złoty ryż - czy uratuje dzieci trzeciego świata przed ślepotą?

Jedną z najbardziej rozgłaszanych roślin genetycznie zmodyfikowanych na początku naszej dekady był tzw. złoty ryż. Jest to bardzo ciekawa roślina, która posiada wielu zwolenników i przeciwników, a także zastanawiając sie nad tą rośliną pozostae nam wiele niewyjaśnionych spraw z nią związanych. Postaramy przybliżyć troche informacji na temat tego organizmu.


Pierwsza odmiana “złotego ryżu” opuściła laboratoria dziesięć lat temu. Mimo, iż produkowała więcej β-karotenu, było to niewystarczająco. Ilość ryżu spożywana w normalnej ilości nie wystarczyła by do dostarczenia wymaganej dziennej dawki związku. Z powodu niepewności dotyczącej bezpieczeństwa uprawy roślin GM, starsza odmiana ciągle nie doczekała się prób polowych w Azji. To był powodem, iż firma Syngenta zdecydowała się stworzyć nową odmianę “złotego ryżu”. Naukowcy twierdzą, że ilość produkowanego przez nią β-karotenu, powinna zaspokoić dzienne zapotrzebowanie na witaminę A. Nowo powstała odmiana jest dostępna za darmo dla tych Azjatyckich placówek badawczych, które po otrzymaniu zgody rządowej, rozpoczną próby polowe.

Podczas wytworzenia oryginalnej odmiany “złotego ryżu” zostały wprowadzone dwa geny: kodujący syntazę fitoenu (psy) i desaturazę karotenu (crtI).

Naukowcy tworzący “złoty ryż 2” uznali że procesem limitującym w syntezie β-karotenu jest reakcja prowadzona przez syntazę fitoenu. Postanowili zidentyfikować gen o lepszych cechach. W tym celu systematycznie sprawdzali 'psy' innych roślin. Zidentyfikowali dzięki temu gen kodujący 'psy' u kukurydzy, który w układzie modelowym spowodował zwiększenie akumulacji karotenoidów. Wykorzystali nowo odnaleziony gen, oraz gen kodujący crtI, do otrzymania nowej odmiany “złotego ryżu”. Zgodnie z przewidywaniami zaobserwowali zwiększenie ilości karotenoidów o około 20 razy w porównaniu z pierwszą odmianą “złotego ryżu”.

Złudna nadzieja

Witamina A jest jednym z podstawowych związków organicznych występujących w organizmie człowieka. Pełni w nim ważną rolę i odpowiada za właściwe funkcjonowanie wzroku. Jej niedobór może prowadzić do ślepoty a nawet śmierci. Miliony dzieci na całym świecie, szczególnie na Południu naszego globu cierpi z powodu jej braku.

W 2000 roku naukowcy ogłosili wynalezienie zmodyfikowanego genetycznie ryżu, który produkuje beta-karoten. Związek ten zabarwił go na kolor żółty, więc produkt zyskał miano "złotego ryżu". Gdy pojawiła się idea jego sprzedaży komercyjnej, rozpoczęto intensywną kampanię medialną, która reklamowała złoty ryż jako ratunek dla milionów ludzi. W 2000 roku na okładce Time'a pojawił się nagłówek "Ten ryż może uratować milion dzieci rocznie". Wynalazcy złotego ryżu wywierali nawet moralną presję na organizacje i instytucje sprzeciwiające się uprawom GM, twierdząc, że: "skutkiem (ich działań) będzie niepotrzebna ślepota milionów dzieci i zgony spowodowane deficytem witaminy A" (Potrykus 2001).

W październiku 2004 roku Syngenta przeprowadziła pierwsze doświadczenia poletkowe ze złotym ryżem w Stanach Zjednoczonych i ogłosiła, że znaleziono w nim "nowe szczepy zawierające zwiększony poziom beta-karotenu". Chociaż dokładnych danych nigdy nie podano do publicznej wiadomości, firma przekazała, że "planowany jest rozwój nowego materiału, który ma zawierać dziesięciokrotnie więcej prowitaminy A w porównaniu z materiałem pierwotnym"(Coffman 2004).

Luki naukowe

Aby organizm ludzki przyswoił beta-karoten, związek ten musi najpierw zostać przekształcony w witaminę A, co jest procesem bardziej skomplikowanym niż głoszą to orędownicy złotego ryżu.

Uważna lektura publikacji ukazuje nieścisłości w odniesieniu do koncentracji beta-karotenu w złotym ryżu. Przyjmuje się (Potrykus 2004), że poziom beta-karotenu w tej roślinie wynosi 1.6 µg/g. Jednak wartość ta nie odnosi się do beta-karotenu tylko do grupy związków karotenoidów, które stanowią mieszankę beta-karotenu z innymi mniej wydajnymi związkami prowitaminy A, jak również z trudno przyswajalnymi karotenoidami pochodzenia nieprowitaminowego. Podobnie w kolejnej publikacji na temat złotego ryżu (Datta 2003) podano ogólny poziom karotenoidów, nie zaś samego beta-karotenu. Zatem poziom beta-karotenu w złotym ryżu, który organizm może przekształcić w witaminę A jest znacznie mniejszy od powszechnie zakładanego.

W zmutowanym ryżu występują różne rodzaje beta-karotenu posiadające odmienną wartość odżywczą. Nie do końca wiadomo, jaki rodzaj beta-karotenu i w jakiej ilości występuje w ziarnach transgenicznego ryżu.

Także wiele innych pytań pozostaje bez odpowiedzi. Stopień absorpcji beta-karotenu i przetwarzania go w witaminę A zależy od różnych czynników; np. biochemicznej jakości związków lub też występowania w diecie związków takich jak olej czy cynk (Castenmiller & West, 1998). Z tego względu poziom przetwarzania waha się od 12:1 do 2:1 (IOM, 2002, IVACG 2004, Potrykus 2004). Rzeczywisty stopień przetwarzania beta-karotenu zawartego w złotym ryżu pozostaje nieznany. Stwierdzono już jego utratę w trakcie gotowania oraz wydaje się prawdopodobne, że proces ten zachodzi także podczas przechowywania. Oba te czynniki mogą znacznie obniżyć jakość złotego ryżu.

W świetle powyższych danych, wyliczenia z raportu Greenpeace z 2001 roku, według których człowiek musiałby zjeść kilka kilogramów złotego ryżu w celu uzyskania wystarczającego poziomu prowitaminy A, są nadal aktualne.

Zagrożenia dla środowiska naturalnego i zdrowia

Podczas prowadzenia badań nad złotym ryżem okazało się, że w roślinie tej często dochodzi do niezamierzonych procesów ubocznych, co budzi wątpliwości odnośnie jej wartości odżywczych i bezpieczeństwa dla ludzkiego zdrowia. Np. ze względu na obecną w niej likopeinę, produkt ten powinien mieć czerwoną barwę, jednak ku zaskoczeniu naukowców, jest żółty, co przypisuje się obecnemu w nim beta-karotenowi. (Beyer 2002) Produkuje on także nieplanowe związki takie jak luteina i zeaksantyna. Zatem ewentualna ocena złotego ryżu powinna uwzględniać możliwość pojawienia się niepożądanych związków chemicznych odpowiedzialnych za powstawanie reakcji alergicznych i toksycznych.

Ryż ten, jak i inne rośliny modyfikowane genetycznie, stwarza także ryzyko dla środowiska naturalnego. Zmutowany pyłek może mieszać się i zanieczyszczać tradycyjne i dzikie odmiany ryżu, co uniemożliwi ewentualne usunięcie genów odpowiedzialnych za trudne do przewidzenia efekty uboczne związane z uprawą złotego ryżu. Przykład ten pokazuje, jak mało wciąż wiemy na temat złożoności fizjologii roślin. Co więcej, niektóre pędy złotego ryżu wykazują niewyjaśnione różnice w stosunku do roślin niemodyfikowanych - "są niższe, ciemne, pozostają zielone, późno kwitną, a niektóre z nich posiadają znacznie mniejszą liczbę ziaren"

I tu rodzi się pytanie - czy warto? Ciężko jest odpowiedzieć na to pytanie, ponieważ wiele kwestii jest niewyjaśnionych, a pomoc ludziom z krajów trzeciego świata jest pilnie potrzebna. Musimy wybierać między człowiekiem a naturą.



Brak komentarzy:

Prześlij komentarz